ونسان ونگوگ و پیپ: دود، آرامش و الهام در زندگی یک نابغه
ونسان ونگوگ، نقاش پست امپرسیونیست مشهور هلندی، با آثار درخشانی مانند شب پرستاره و گل‌های آفتابگردان شناخته می‌شود. اما در کنار هنر بی‌نظیرش، یکی از همراهان همیشگی او چیزی ساده اما معنادار بود: پیپ. علاقه‌ی ونگوگ به پیپ فراتر از یک عادت معمولی بود؛ این وسیله‌ی کوچک نه‌تنها به او آرامش می‌داد، بلکه بخشی از هویت او را نیز شکل داده بود. در این مقاله، به بررسی تأثیر پیپ بر زندگی، هنر و ذهنیت این نقاش بزرگ می‌پردازیم.
پیپ در زندگی ونگوگ: همراهی در تنهایی و ناآرامی
زندگی ونگوگ سرشار از فراز و نشیب، تنهایی، بیماری‌های روانی و جستجوی مداوم برای معنا بود. او سال‌های زیادی را در فقر و سختی گذراند و در دوران اقامتش در آلمان، بلژیک، هلند و فرانسه، پیپ به یکی از تسلی‌دهنده‌های اصلی او تبدیل شد.
در نامه‌هایی که ونگوگ به برادرش تئو می‌نوشت، بارها به لذت کشیدن پیپ اشاره کرده است. او در یکی از نامه‌هایش چنین می‌نویسد:
“یک پیپ خوب و یک فنجان قهوه، برای تسکین اعصابم کافی است. در میان این همه آشفتگی، چیزی ساده‌تر و آرامش‌بخش‌تر از دود تنباکو وجود ندارد.”
سیگار و پیپ برای ونگوگ نه‌تنها لذتی جسمی، بلکه یک راه فرار از اضطراب و تنش‌های درونی بود. بسیاری از هنرمندان و نویسندگان زمان او نیز چنین حسی نسبت به پیپ داشتند؛ آن را وسیله‌ای برای تمرکز، تفکر و یافتن آرامش در میان آشفتگی‌های زندگی می‌دانستند.
پیپ در آثار هنری ونگوگ
ونگوگ تنها به کشیدن پیپ بسنده نکرد، بلکه آن را در آثار هنری خود نیز به تصویر کشید. یکی از معروف‌ترین این نقاشی‌ها پرتره‌ی دکتر گاشه است، که در آن پزشک معالج او با چهره‌ای غمگین و متفکر، پیپی در دست دارد. در این نقاشی، پیپ تنها یک وسیله‌ی معمولی نیست، بلکه نمادی از تأمل و تنهایی شخصیت است.
یکی دیگر از نقاشی‌های مشهور ونگوگ که پیپ در آن نقش مهمی دارد، خودنگاره با گوش بانداژ شده و پیپ (۱۸۸۹) است. در این اثر، ونگوگ پس از حادثه‌ی بریدن گوشش، خود را در حالی که پیپی در دهان دارد به تصویر کشیده است. این نقاشی یکی از احساسی‌ترین پرتره‌های او به‌شمار می‌آید، چرا که ترکیب زخم، چشمان خسته و دود پیپ، احساس شکنندگی و در عین حال، مقاومت و استقامت را نشان می‌دهد. پیپ در این تصویر، نه‌تنها نمادی از عادت‌های ونگوگ، بلکه شاید نشانه‌ای از تلاش او برای یافتن آرامش پس از یک بحران عاطفی است.
پیپ، نمادی از فلسفه‌ی ونگوگ
برای ونگوگ، پیپ چیزی فراتر از یک ابزار مصرفی بود. او که زندگی‌اش را وقف درک عمیق از طبیعت، احساسات و انسانیت کرده بود، پیپ را بخشی از فلسفه‌ی شخصی‌اش می‌دید. او در نامه‌هایش بارها به این اشاره کرده که کشیدن پیپ نه‌تنها به او کمک می‌کند تا با سختی‌های زندگی کنار بیاید، بلکه به او فرصت می‌دهد درباره‌ی هنر، زیبایی و زندگی تأمل کند.
در نامه‌ای دیگر به تئو، او می‌نویسد:
“در لحظات سخت، پیپم را برمی‌دارم و با هر دود، افکار پریشانم را آرام می‌کنم. شاید این چیزی باشد که مردم آن را زندگی می‌نامند؛ پیدا کردن چیزهای کوچک اما شیرین که تحمل رنج را آسان‌تر می‌کنند.”
ونگوگ با این نگاه، در میان دودهای آرامش‌بخش پیپش، لحظاتی از صلح و آسودگی را تجربه می‌کرد که در دنیای پرآشوب او کمیاب بود.
ونگوگ و سنت اروپایی پیپ‌کشی
در قرن نوزدهم، کشیدن پیپ در اروپا به‌ویژه در میان طبقه‌ی هنرمندان و روشنفکران، امری رایج بود. بسیاری از نویسندگان، نقاشان و فیلسوفان از پیپ به‌عنوان وسیله‌ای برای تفکر و تعمق استفاده می‌کردند. در هلند، زادگاه ونگوگ، پیپ‌کشی بخشی از فرهنگ روزمره‌ی مردم بود.
ونگوگ که همواره شیفته‌ی زندگی ساده‌ی کشاورزان، کارگران و طبقات پایین جامعه بود، اغلب پیپ را در نقاشی‌هایش به‌عنوان عنصری از سبک زندگی مردم عادی به تصویر می‌کشید. نقاشی کشاورز با پیپ نمونه‌ای از این سبک اوست، که نشان‌دهنده‌ی احترام و عشق او به زندگی روستایی است.
کشف نقاشی جدید ون گوگ
کارشناسان می‌گویند یک نقاشی ناشناخته از ونسان ون گوگ به ارزش ۱۴.۵ میلیون یورو در یک حراجی خانگی در ایالت مینه‌سوتای آمریکا کشف شده است .
یک کلکسیونر اشیای قدیمی در شهر مینه‌تونکا ایالت مینه‌سوتا در سال ۲۰۱۶ یک نقاشی را به قیمت ۵۰ دلار (۴۸ یورو) در یک حراجی خانگی خریداری کرد .
این اثر در میان عکس‌ها و قاب‌های قدیمی پیدا شده بود و مالک قبلی هیچ اطلاعی از منبع یا اهمیت این نقاشی نداشت . اکنون اما تصور می‌شود که این نقاشی ، به نام «الیمار» (Elimar) ، ممکن است یک اثر اصیل از هنرمند هلندی ونسان ون گوگ باشد .
گفته می‌شود که این اثر احتمالاً در سال ۱۸۸۹ ، در طول اقامت ون گوگ در بیمارستان روانی سن‌پل در سن-رمی-دو-پرووانس فرانسه خلق شده است .
کارشناسان می‌گویند این بوم احتمالا متعلق به پرکارترین دوره زندگی ون گوگ است ؛ همان دورانی که او شاهکارهایی مانند «شب پرستاره» و «هواخوری زندانی‌ها» را خلق کرد .
ارزش تقریبی این شاهکار کشف‌شده حدود ۱۵ میلیون دلار (۱۴.۵ میلیون یورو) تخمین زده شده است .
مالک جدید در سال ۲۰۱۸ برای بررسی اصالت این اثر به موزه ونگوگ در آمستردام درخواست ارائه کرد . با این حال موزه اعلام کرد که معتقد نیست این اثر یک نقاشی اصیل از ون گوگ باشد .
این نقاشی سپس در سال ۲۰۱۹ به شرکت «ال‌ام‌آی گروپ» سپرده شد که پنج سال را صرف تحقیق و تهیه گزارشی مفصل برای تأیید اصالت این اثر کرده است .
گزارش این شرکت نشان می‌دهد که این نقاشی ، نمونه‌ای از روش ون گوگ در بازآفرینی آثار سایر هنرمندان است . در این مورد به نظر می‌رسد که این اثر بر اساس «پرتره نیلز گایهد» اثری از هنرمند دانمارکی مایکل آنچر خلق شده باشد .
در نقاشی ون گوگ شخصیت مرکزی یک ماهیگیر با نگاهی نافذ و پیپی در دهان است که به دوردست خیره شده است . این نقاشی از رنگ‌های زنده و برجسته که از امضای سبک ون گوگ است استفاده کرده است .
به گفته گزارش، موضوعاتی مانند پرتره ماهیگیران و زندگی دریایی از نخستین موضوعات مورد علاقه ون گوگ بوده‌اند .
گزارش ۴۵۸ صفحه‌ای این شرکت توضیح می‌دهد که چگونه سابقه تاریخی و منشأ این پرتره بررسی شده است . در این متن آمده است : «سبک زندگی بی‌ثبات ون گوگ ، ناشی از بیماری و جابه‌جایی‌های ناگهانی ، باعث شده است که تعداد زیادی از آثار و حتی وسایل شخصی او گم شوند .»
کارشناسان می‌گویند تعداد نخ‌های بوم با بوم‌هایی که در آن دوره استفاده می‌شده مطابقت دارد . همچنین رنگ‌دانه‌های به‌کاررفته در نقاشی نیز با مواد مورد استفاده در قرن ۱۹ همخوانی دارند هرچند یک رنگ‌دانه غیرمعمول نیز در نقاشی شناسایی شد .
رنگ بنفش مورد استفاده در آسمان این پرتره ابتدا به یک اختراع فرانسوی در اوایل قرن بیستم نسبت داده شد . با این حال تحقیقات نشان داد که این رنگ در واقع در پاریس در سال ۱۸۸۳ ثبت شده بود ، زمانی که برادر ون گوگ ، تئو ، می‌توانسته این ماده را برای او ارسال کرده باشد .
با وجود تحقیقات گسترده توسط ۲۰ کارشناس شرکت ال‌ام‌آی که نشان می‌دهد «الیمر» یک اثر اصیل از ون گوگ است ، این اثر هنوز به صورت رسمی تأیید نشده است .
برای تأیید رسمی این نقاشی باید توسط یک محقق از موزه ون گوگ در آمستردام ، که در ابتدا ادعای اصالت آن را رد کرده بود ، تأیید شود .
جمع‌بندی: پیپ، یار وفادار ونگوگ
زندگی ونگوگ کوتاه، پرالتهاب و درعین‌حال سرشار از نبوغ و زیبایی بود. در این مسیر پرپیچ‌وخم، پیپ یکی از معدود چیزهایی بود که به او لحظاتی از آرامش و لذت می‌بخشید. او پیپ را در زندگی‌اش، در نقاشی‌هایش و حتی در فلسفه‌ی شخصی‌اش جای داد.
ونگوگ شاید هرگز به موفقیت و شهرتی که امروز دارد دست نیافت، اما پیپ او همچنان در آثارش زنده است، مانند دودی که در هوا پیچ‌وخم می‌خورد و هرگز از بین نمی‌رود.
همان‌طور که خود او در یکی از نامه‌هایش نوشت:
“هنر مانند دود پیپ است؛ لحظه‌ای شکل می‌گیرد، در فضا شناور می‌شود، اما اثری جاودانه در قلب انسان به‌جا می‌گذارد.”
